از مواردی که بر قیمت محصولات کشاورزی به ویژه میوه‌ها برای خریداران داخلی و خارجی تاثیر گذار است، میزان ارگانیک بودن آن محصولات است. طبق آمار فعلی قیمت محصولات ارگانیک می‌تواند تا ۴ برابر بیشتر نسبت به محصولات معمولی باشد. بنابراین محصولات ارگانیک می‌تواند گزینه مناسبی جهت صادرات باشد. صادرات محصولات ارگانیک به کشورهای پیشرفته معمولا انتخاب خوبی برای بازرگانان و تاجران کشورها محسوب می‌شود. اما منظور از محصولات ارگانیک چیست؟ محصولات ارگانیک چه ویژگی‌هایی دارند؟ صادرات محصولات ارگانیک به کدام کشورها رونق بیشتری دارد؟ جهت بررسی پاسخ این پرسش‌ها و دریافت اطلاعات دیگر با ما همراه باشید.
محصولات ارگانیک چیست؟
محصولات ارگانیک بدون استفاده از مواد شیمیایی مصنوعی مانند سموم و کودهای ساخته شده توسط انسان پرورش می‌یابند. این محصولات حاوی مواد اصلاح شده ژنتیکی (GMOs) نیستند و فاقد مواد شیمیایی هستند. محصولات ارگانیک دارای سطح بالاتری از آنتی اکسیدان‌ها هستند که به محافظت از بدن در برابر سلول‌های بیماری زا به ویژه سرطان کمک می‌کنند.
انواع محصولات ارگانیک جهت صادرات
صادرات محصولات ارگانیک به نوع آن بستگی دارد. به طور کلی محصولات ارگانیک را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد:
۱. محصولات کشاورزی ارگانیک
۲. محصولات دامی ارگانیک
جهت صادرات محصولات ارگانیک، تاجران و بازرگانان این حوزه باید این محصولات را بشناسند و توانایی شناسایی و تشخیص آن‌ها را داشته باشند. حال سوال اصلی این است که چگونه می‌توان یک محصول ارگانیک را از غیر ارگانیک تشخیص داد؟
در ادامه مقاله جهت صادرات محصولات ارگانیک و نحوه تشخیص آن‌ها اطلاعاتی برای شما ارائه خواهیم کرد.
ویژگی‌های محصولات ارگانیک
در این بخش از مقاله جهت صادرات محصولات ارگانیک به ویژگی‌های آن‌ها می‌پردازیم:
* محصولات ارگانیک برخلاف محصولات معمول (غیر ارگانیک) که با کودهای شیمیایی و مصنوعی عمل آوری می‌شوند با کودهای طبیعی مانند کود کمپست پرورش داده می‌شوند.
* در پرورش محصولات ارگانیک، علف‌های هرز با روش‌های دستی و سنتی مانند حرص دستی مدیریت می‌شوند؛ در حالی که محصولات غیر ارگانیک با استفاده از علف کش‌های شیمیایی کنترل می‌شوند.
* تفاوت دیگر در نحوه مقابله با آفت هاست، جایی که در محصولات ارگانیک آفت‌ها به وسیله پرندگان، حشرات، تله‌ها و سموم آفات طبیعی از بین می‌روند. اما در محصولات غیر ارگانیک با استفاده از سموم مصنوعی این اتفاق می‌افتد.
* هنگام تولید محصولات ارگانیک پروتئینی مانند گوشت دام و طیور، سعی بر آن است که حیوان بدون استفاده از هورمون، دستکاری ژنتیکی، مصرف غذای غیر ارگانیک و به صورت طبیعی رشد کند. این موضوع برای محصولات غیر ارگانیک وجود ندارد.
* در محصولات ارگانیک حیوانی، جهت جلوگیری از بیمار شدن حیوانات، از روش‌هایی مانند مسکن‌های مفید، چرای دورانی و رژیم غذایی سالم استفاده می‌شود. در حالی که در روش غیر ارگانیک از آنتی بیوتیک‌ها وداروها جهت جلوگیری از بیماری دام و طیور استفاده می‌شود.
به طور خلاصه مزایای محصولات ارگانیک را می‌توان به صورت زیر بیان کرد:
* فاقد مواد شیمیایی یا حاوی مواد شیمیایی بسیار اندک
* تازه‌تر بودن محصولات
* متناسب با محیط زیست
* فاقد آنتی بیوتیک و هورمون رشد
* دارای ارزش غذایی بالاتر
سطوح محصولات ارگانیک
برای صادرات محصولات ارگانیک چهار سطح وجود دارد. شما می‌توانید تفاوت بین این سطوح را در صدور گواهینامه و با استفاده از عبارت استفاده شده در خارج از بسته بندی یک محصول تشخیص دهید.
نحوه تشخیص آن به صورت زیر است:
1. صد در صد دارای گواهی ارگانیک (100% ORGANIC CERTIFIED)
همه مواد تشکیل دهنده و وسایل جانبی پرورش محصول باید دارای گواهی ارگانیک باشند. این غذاها ممکن است از مهر ارگانیک USDA و همچنین برچسب ۱۰۰ درصد ارگانیک استفاده کنند.
2. دارای گواهی ارگانیک (ORGANIC CERTIFIED)
محصولاتی هستند که به میزان ۹۵ درصد متشکل از ترکیبات طبیعی هستند و مهر USDA دارند.
3. تهیه شده با مواد ارگانیک (MADE WITH ORGANIC INGREDIENTS)
محصولاتی که حداقل دارای ۷۰ درصد مواد طبیعی هستند. 30 درصد باقیمانده نیازی به گواهی ارگانیک ندارند. همچنین فاقد مهر USDA هستند.
4- ترکیبات ارگانیک خاص (SPECIFIC ORGANIC INGREDIENT)
مواد غذایی که میزان مواد طبیعی در آن‌ها، کمتر از ۷۰ درصد باشد، ارگانیک محسوب نمی‌شوند.
معتبرترین استانداردهای محصولات ارگانیک
محصولات ارگانیک نیز مانند سایر محصولات، توسط سازمان‌هایی مورد بررسی قرار می‌گیرند و سطح استاندارد مورد نیاز برای آن‌ها تعریف شده است. این استانداردها هنگام صادرات محصولات ارگانیک اهمیت بالایی دارند و محصولات دارای این استانداردها مشکلی جهت صادرات ندارند.
در ادامه مقاله به معرفی معتبرترین استانداردهای دنیا جهت صادرات محصولات ارگانیک می‌پردازیم.
1. استاندارد کشور آمریکا (USDA)
استاندارد کشور آمریکا جهت صادرات محصولات ارگانیک بسیار معتبر است. طبق این گواهینامه:
* مواد ارگانیک باید در زمین‌هایی عاری از سموم، دفع آفات و کودهای شیمیایی پرورش یابند. همچنین محصولات برداشت شده باید سه سال قبل کشت شوند.
* استفاده از موادی که باعث ایجاد تغییرات ژنتیکی و تشعشعات رادیواکتیو می‌شوند به طور مطلق ممنوع است.
* دپارتمان تحقیقات مواد اولیه باید استانداردهای سختگیرانه‌ای برای تولید ترکیبات از مواد آلی داشته باشد.
2. گواهی ارگانیک (ACO)
از دیگر استانداردهای محصولات ارگانیک، گواهی ارگانیک ACO است؛ که بر اساس این گواهینامه:
* محصولات تنها در صورتی تایید می‌شوند که حداقل از ۷۰ درصد مواد ارگانیک ساخته شده باشند.
* اگر محصولات کمتر از ۷۰ درصد حاوی مواد آلی باشند، بر روی برچسب نشان داده می‌شود.
3. گواهینامه ارگانیک اتحادیه اروپا (EU)
اتحادیه اروپا استانداردهای سختگیرانه‌ای برای تولید مواد غذایی ارگانیک و همچنین یک سری نظارت شدید در هر مرحله از زنجیره تولید ارگانیک وضع کرده است. محصولات ارگانیک که از خارج از اتحادیه اروپا وارد می‌شوند باید دارای گواهینامه مورد تایید توسط اتحادیه اروپا باشند.
4. گواهی نامه ارگانیک ژاپن (JAS)
استاندارد بعدی که بررسی میکنیم، گواهی نامه ارگانیک ژاپن، با نام JAS است. طبق این استاندارد:
* منطقه رشد ارگانیک: حداقل دو سال قبل از کاشت، از هیچگونه مواد شیمیایی کشاورزی یا کودهای شیمیایی استفاده نشود.
* کودها: تنها استفاده از کودهای آلی و استفاده از میکرو ارگانیسم‌ها مجاز است.
* دانه‌ها و گیاهان: فقط از دانه‌ها و گیاهان ارگانیک استفاده شود و استفاده از انواع اصلاح ژنتیکی در تولید کاملا ممنوع است.
محصولات کشاورزی ارگانیک در ایران
در ایران نیز محصولات ارگانیک تولید می‌شوند. محصولات ارگانیک ایرانی به دو دسته ارگانیک و در حال گذار تقسیم می‌شوند. محصولاتی که در دسته در حال گذار قرار دارند کمتر از ۷۰ درصد مواد تشکیل دهنده آن‌ها ارگانیک است.
این محصولات پس از ثبت و بررسی کیفی تمام شاخص‌ها اعم از مزرعه کشت کننده، نوع محصول، زنجیره توزیع و موارد دیگر، با برچسب 18 رقمی سلامت انجمن تولید محصولات ارگانیک در بازار توزیع خواهند شد. اطلاعات محصولات ارگانیک نهایی، با وارد کردن شناسه 18 رقمی روی بسته بندی در سایت انجمن ارگانیک به آدرس iranorganic.org قابل بررسی هستند.
جایگاه محصولات کشاورزی ارگانیک در اقتصاد ایران
نکته جالب توجه این است که روند تولید محصولات ارگانیک در جهان به خصوص در کشورهای اروپایی، آمریکا، کشورهای CIS و حتی کشورهای شرق آسیا رو به رشد است؛ تا جایی که سالانه بیش از 80 میلیارد دلار گردش مالی این کشورها از تولید و صادرات محصولات ارگانیک است.
حال آنکه سهم ایران در حوزه تولید و صادرات محصولات ارگانیک کمتر از یک درصد است. این کمبود در حالی اتفاق می‌افتد که ممنوعیت استفاده از علف‌کش‌ها، کودهای شیمیایی و فرآورده‌های ژنتیکی دست کاری شده به هر شکل از قبیل بذر، غذای دام و موارد مشابه، به تولید غذای سالم و بهبود سطح سلامت جامعه بسیار کمک می‌کند.
روند دریافت مجوز‌های ارگانیک
گواهی ارگانیک (Certificate Organic)یک محصول یعنی محصول، فرآیندهای اجرای تولید ارگانیک را طی کرده و مطابق با الزامات مربوطه تولید شده است. این محصولات در ایران باید مطابق با استاندارد ۱۱۰۰۰ و دستورالعمل مربوطه تولید و عرضه شوند. در این نظام، فرآیند تولید از ابتدا تا انتها توسط شرکت‌های بازرسی دارای مجوز تحت نظارت و پایش قرار خواهند گرفت. این محصولات پس از تایید مراجع ذیصلاح، قابلیت دریافت کد پیگیری محصول را دارند. در خصوص محصولات تولید شده در خارج از ایران، صحت گواهی و صلاحیت مرجع گواهی دهنده باید بررسی شود.